Bokashi: goed gefermenteerd voor winst op het bedrijf

Fermenteren is een dikwijls toegepaste techniek in de keuken. Zonder er bij stil te staan worden we er quasi dagelijks mee geconfronteerd. Denk maar aan zuurkool of zuurdesembrood, maar ook wijn, kaas en bier zijn het resultaat van een fermentatieproces. Ook het kuilvoer dat de veehouders aan hun dieren voorschotelen is het resultaat van fermentatie. Dat organisch afval ook kan gefermenteerd worden is minder geweten.

Het fermenteren van organisch afval heeft de nodige voordelen. Het is een relatief snel proces, waarbij geen CO₂vrijkomt en er kunnen weinig tot geen nutriënten verdwijnen door vervluchtiging of drainage omdat het geheel gebeurt in een gesloten systeem. Bij fermentatie blijft de temperatuur in de kuil ook in de buurt van de omgevingstemperatuur terwijl deze bij compostering flink stijgt. Goed fermenteren van organisch afval levert een waardevol eindproduct op dat als meststof kan gebruikt worden op het veld. In Japan hebben ze goed gefermenteerd organisch materiaal zelfs een naam gegeven: “Bokashi”.

Bokashi kan van nagenoeg elk type vers organisch materiaal gemaakt worden. Zo kunnen onder meer (drijf) mest, gras, riet, bladeren, snoeisel, bloembollenafval, ondermaatse aardappelen, uien- en witlofresten gefermenteerd worden. Houtachtige materialen zijn alleen na hakselen geschikt om gefermenteerd te worden. Bij houtachtige materialen geldt ook dat vervezeling van het materiaal beter werkt dan versnipperd materiaal.

Fermenteren is een anaeroob proces, dit wil dus zeggen dat het geheel gebeurt in een zuurstofarme omgeving. Om tot een goede fermentatie te komen wordt het organisch afval behandeld zoals in te kuilen mais of gras. Concreet wil dit zeggen dat het materiaal in een rijkuil wordt gebracht in lasagnevorm (laag op laag per soort afval) of vooraf gemengd en daarna vast gereden wordt met trekker of wiellader. Een andere mogelijkheid is het inslurven met een inslurfmachine.

Om tot een goede fermentatie te komen is het toevoegen van bokashi starter noodzakelijk. Een voorbeeld daarvan is het product “Effectieve Micro-organismen”, in Nederland door 2 bedrijven (Agriton en Bij de Oorsprong) op de markt gebracht, dat verschillende soorten effectieve micro-organismen bevat. Ieder van deze Effectieve Micro-organismen heeft speciale taken. De micro-organismen bevorderen bovendien elkaars werking. Deze micro-organismen worden verzameld in de vrije natuur; zijn niet gemodificeerd en gemanipuleerd en worden op een natuurlijke wijze gekweekt. EM bevat volgende Effectieve Micro-organismen: melkzuurbacteriën, gisten, actinomyceten, foto- synthetiserende bacteriën en schimmels. Het toedienen van dergelijke starter is mogelijk door het over het in te kuilen organische afval te strooien en er door te mengen met wiellader of kraan, of via een toedieningssysteem op de inslurfmachine. Producten zoals de Effectieve Micro-organismen worden gemengd met water voor toediening. Naast EM maakt Agriton gebruik van zeeschelpenkalk, Bij de Oorsprong gebruikt men oergesteentemeel om een minder zuur eindproduct te bekomen. Er kan ook klei mee gemengd worden voor een verhoogd bufferend vermogen.

Inslurfmachines zijn niets nieuws in onze sector. Dat ze worden ingezet voor het fermenteren van organisch afval is wel een redelijk nieuwe praktijk. Om tot een goede fermentering te komen paste Feedtuber hun machine aan tot de Bio Bagger versie. Zo is de machine voorzien van apparatuur om de toevoegproducten goed over het organisch afval te verspreiden. Daarmee kan de machine naast landbouwproducten ook Bokashi verwerken. Een perswals perst het materiaal met de toevoegmiddelen onder hoge druk in de folieslurf. Hierdoor wordt ook de aanwezige zuurstof uit het materiaal geperst. De slurf is rondom luchtdicht waardoor het materiaal 8 tot 10 weken zuurstofarm kan fermenteren. Afdekken van de hoop is niet nodig. Dit levert een arbeidsbesparing op en bovendien is het beter voor het milieu omdat aan de onderzijde geen sappen naar de bodem kunnen weglekken. “Door de Bio Bagger in te zetten voor het fermenteren bekomt de gebruiker een aantal voordelen. Er kan tot 100 ton materiaal per uur verwerkt worden, terwijl alle nodige toevoegmiddelen gelijkmatig verdeeld worden over het te fermenteren materiaal voor een optimale werking. Wanneer dit moet gebeuren bij een gewone rijkuil, dan kost dit veel tijd met kraan of wiellader. Daarnaast is geen vaste locatie nodig en omdat de slurf rondom dicht is zijn er ook geen lekverliezen”, verduidelijkt Jan-Dirk Van der Tol van Feedtuber, de fabrikant van de Bio Bagger.