Vanaf april 2016 moeten alle eigenaars van voertuigen voor goederenvervoer met een maximaal toegelaten massa (MTM) van meer dan 3,5 ton een kilometerheffing betalen in België. De tolwegen in Vlaanderen en Wallonië beperken zich tot de autosnelwegen, ringwegen en enkele gewestwegen. In Brussel is de heffing op alle wegen van toepassing. Ter compensatie verdwijnt het Eurovignet in België en wordt de verkeersbelasting herleid tot het Europees minimum voor voertuigen van meer dan 12 ton en verdwijnt ze voor voertuigen tussen de 3,5 en 12 ton.
Concreet betekent dit dat iedereen uit de sector zich vóór 1 april 2016 in orde dient te stellen voor alle aanwezige vrachtwagens en tractoren op het bedrijf.
Bepaling heffing
De kilometerheffing wordt berekend met behulp van een toestel in het voertuig. Dit toestel, een ‘On Board Unit’ (OBU) genoemd kan met zuignappen aan de voorruit van de cabine bevestigd worden. Het wordt aangesloten op de sigarettenaansteker. Als de OBU aanstaat en het lampje groen brandt, kan er gereden worden op Belgische wegen. Deze OBU registreert welke afstand het voertuig aflegt op welke weg en berekent de heffing die betaald moet worden. De heffing is variabel (tussen 7,4 en 20 Eurocent/km) daar die afhankelijk van de MTM en de Euro-emissieklasse van het voertuig zijn.
De tolwegen zijn te raadplegen op de website van ViaPass.
Let wel, ook al rijdt het voertuig nooit op een tolweg, toch moet het voertuig vanaf 1 april uitgerust zijn met een werkende OBU. De persoon op wiens naam de nummerplaat van het voertuig is ingeschreven is verantwoordelijk om zich in orde te stellen.
Het beheer van het ganse tolheffingssysteem is momenteel in handen van één firma, Satellic NV. Zij zorgen ook voor de inning van de tolgelden voor gans België.
Bestelling OBU
Een belangrijke website voor de gebruiker is de Road User Portal van Satellic. Via deze pagina kan er ook het gemakkelijkst een OBU besteld worden (https://rup.satellic.be/). Daar krijgt elk bedrijf toegang tot een eigen, gepersonaliseerde en beveiligde zone op de website van Satellic. Men kan er zijn voertuigen registreren, één of meerdere OBU’s bestellen, de OBU’s en de voertuigen koppelen en ontkoppelen. Ook alle gegevens van het bedrijf en van de voertuigen kunnen er op een gemakkelijke en toegankelijke manier beheerd worden. Na het doorgeven van de bestelling en het storten van een waarborg van 135 euro per toestel, worden de online bestelde OBU’s geleverd met de post.
Een OBU kan ook afgehaald worden in één van de service punten. Via snelregistratie door de boorddocumenten van het voertuig te scannen, de gegevens in te voeren via het touchscreen van de tolterminal en onmiddellijk de waarborg te betalen kan er één enkel toestel meegenomen worden.
Vrijstelling
Tractoren en landbouwvoertuigen die ‘uitsluitend ‘ gebruikt worden voor landbouw, tuinbouw, visteelt en bosbouwwerkzaamheden en die slechts beperkt gebruik maken van de openbare weg worden vrijgesteld van kilometerheffing. Het betekent concreet dat tractoren, silagetrucks, … kunnen vrijgesteld worden van deze heffing. Loonwerkers kunnen dus voor de voertuigen waarmee ze enkel landbouwwerken uitvoeren vrijstelling aanvragen. De vrijstelling is dus duidelijk niet eenduidig gekoppeld aan de rode G-nummerplaat.
Of ook vrijstelling moet aangevraagd worden voor zelfrijdende landbouwmachines is nog niet duidelijk. In principe zijn de meeste ervan geen voertuigen voor goederenvervoer, uitgezonderd zelfrijdende spuitmachines,mestinjecteurs, … Zij doen wel vervoer over de weg. Om te weten hoe de Vlaamse overheid dit interpreteert is het nog even wachten, maar vrijstelling aanvragen is hoedanook niet verkeerd.
Om vrijstelling te bekomen dient de houder van het voertuig vóór 1 april een aanvraag in te dienen. Het kan eenvoudig door het invulformulier dat op de website van de Vlaamse belastingsdienst terug te vinden is (https://belastingen.vlaanderen.be/formulier-vrijstelling-kilometerheffing) in te vullen en online in te dienen.
Naast naam en adresgegevens dient er enkel het KBO-nummer of rijksregisternummer, de nummerplaat en de voertuigcategorie (kies Landbouw) ingevuld te worden. Het formulier kan nu reeds online ingediend worden. Wel dienen er steeds twee foto’s (voor- en zijaanzicht) van het voertuig bijgevoegd te worden.
Een papieren versie is op vandaag nog niet beschikbaar, maar komt eraan.
De ontvangen goedkeuring van vrijstelling dient in het voertuig bij de boordpapieren bewaard te worden.
Gemengd gebruik
Alle vrachtwagens en landbouwvoertuigen die ook ingezet worden voor niet-landbouw activiteiten zoals grondverzet, wegenwerken, tuinaanleg,wegtransport, … voldoen niet aan het criterium van ‘uitsluitend ‘ gebruik in de landbouw en kunnen niet vrijgesteld worden. In veel gevallen zal een deel van de voertuigen van de loonwerker hieronder vallen.
Deze voertuigen dienen aldus uitgerust te worden met een OBU. Bij het landbouwgebruik van deze voertuigen kan de OBU afgemeld worden. Bij het niet-landbouwkundig gebruik van het voertuig dient onafhankelijk of er al of niet op tolwegen zal gereden worden de OBU te werken (groene lampje brandt), wil men een boete vermijden.
Controle en sancties
Wie geen OBU heeft, wie een OBU heeft maar deze niet heeft aanstaan, wie niet betaalt of wie fraudeert op de tolwegen, zal via detectie-apparatuur opgespoord kunnen worden, de klok rond en 7 dagen per week. Er zullen vaste, flexibele en mobiele controles uitgevoerd worden, en dit op alle Belgische wegen.
Overtreders krijgen een boete van 1.000 euro en hebben dan 3 uur de tijd om zich in regel te stellen. Indien na deze periode opnieuw een inbreuk wordt vastgesteld, volgt opnieuw een boete van 1.000 euro.
